تشدید موج بیکاری در نیمه نخست 1400

کرونا کم بود، انتخابات نیز اضافه شد؛ در حالی که همین اواخر معاون وزیر کار اذعان کرد که 2 میلیون نفر در دوره کرونا بیکار شده اند، به نظر می رسد دولت هیچ برنامه مهمی برای اشتغالزایی ندارد و بخش خصوصی نیز برای سرمایه گذاری های بزرگ، منتظر روشن شدن تکلیف انتخابات و مذاکرات وین مانده است.

اذعان مقام ارشد وزارت کار به بیکار شدن 2 میلیون نفر در دوره کرونا
به گزارش تیتر حادثه ، با وجود این که براساس آمارهای مرکز آمار ایران نرخ بیکاری در کشور از سال 98 تا 99 از 10.7 به 9.6 درصد رسید، اما طبق همین آمارها سال گذشته جمعیت شاغلان کشور حداقل یک میلیون نفر کمتر شده و علت کاهش نرخ بیکاری با وجود افزایش تعداد بیکاری، کمتر شدن نرخ مشارکت های اقتصادی بوده است.

این در حالی است که دو روز پیش عیسی منصوری، معاون توسعه کارآفرینی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در جلسه ستاد اشتغال شهرستان اردستان اذعان کرد که شیوع کرونا موجب ریزش 2 میلیون اشتغال در کشور شد و از این میان فقط 730 هزار نفر از مزایای مربوط به بیمه بیکاری بهره مند شده اند.

اکنون نیز که بیش از دو ماه از شروع سال 1400 گذشته است و فضای کشور رفته رفته انتخاباتی می شود، کمتر شاهد اجرای پروژه های اشتغالزایی موثر از سوی دولت هستیم و در این میان به نظر می رسد حتی بخش خصوصی نیز برای مشخص شدن تکلیف خود در جهت سرمایه گذاری های بزرگ اشتغالزا، منتظر روشن شدن نتیجه انتخابات و البته مذاکرات برجام و معین شدن راهبرد سیاسی و اقتصادی دولت بعدی مانده است.

این در حالی است که مقام معظم رهبری، امسال را سال «تولید؛ پشتیبانی ها و مانع زدایی ها» نامگذاری کرده اند، اما با این روندی که پیش می رود بعید است در شش ماه نخست 1400 شاهد اجرای پروژه های موثر اشتغالزایی از سوی دولت و بخش خصوصی باشیم. بنابراین به نظر می رسد نه تنها شیوع کرونا ، کند پیش رفتن روند واکسیناسیون و عادی شدن دیرهنگام شرایط کسب و کار موجب تداوم خروش سیل بیکاری در سال 1400 خواهد شد، بلکه روند برگزاری انتخابات و جابه‌جایی دولت نیز می تواند به تشدید بیکاری در سال جاری دامن بزند.

این نکته ای است که علی اصغر آهنی ها، عضو کارفرمایی شورای عالی کار نیز در گفت و گو با رکنا آن را تایید کرد و اظهار داشت: شیوع کرونا در تمام کشورها آسیب های زیادی را به بخش هایی از تولید و واحدهای خدماتی وارد کرده و موجب بیکاری بسیاری از افراد شده است. بخشی از این افراد نیز که در چارچوب اشتغال رسمی قرار داشتند، توانستند بیمه بیکاری دریافت کنند، اما بخش زیادی که در مشاغل غیررسمی مشغول به کار بودند، نتوانستند از این بیمه ها بهره مند شوند.

وی با تاکید بر این که آمارهای کشوری تعداد دقیق بیکارشدگان دوره کرونا در مشاغل رسمی و غیررسمی را مشخص نمی کند، عنوان کرد: فارغ از نبود آمار دقیق در این زمینه، هیچ کس در این مساله شکی ندارد که شیوع کرونا منجر به بیکار شدن صدها هزار نفر در ایران به‌ویژه در بخش های خدماتی شد.

همدستی انتخابات و کرونا در تشدید موج بیکاری
نزدیک شدن به فضای انتخاباتی بخصوص وقتی دولت مستقر نماینده مستقیمی در میان نامزدهای انتخاباتی داشته باشد، عمدتا موجب کم توجهی دولت ها به اجرای طرح های بلندمدت اشتغالزا خواهد شد و در این میان، عمده افتتاح هایی نیز که در دوران انتخابات از سوی رئیس جمهور مستقر مشاهده می شود، یا مربوط به طرح هایی است که پیش از این تکمیل شده بودند یا در آینده تکمیل خواهند شد و بر این اساس، بسیاری از این افتتاح ها تاثیر مستقیمی بر اشتغالزایی کشور ندارند.

از سوی دیگر، بلاتکلیفی بخش خصوصی در ایام انتخابات موجب می شود که این بخش تا زمان مشخص شدن رئیس جمهور آینده و سیاست گذاری های او، در زمینه سرمایه گذاری های کلان با احتیاط رفتار کنند. براین اساس، اکنون شرایط کشور به گونه ای شده است که تا سال گذشته شیوع کرونا به عنوان یکی از عوامل اصلی تشدید بیکاری تلقی می شد و اکنون بلاتکلیفی اقتصاد کشور در آستانه انتخابات نیز مزید بر علت شده است تا موج بیکاری در ایران تشدید شود.

آهنی ها البته انجام انتخاب صحیح از سوی مردم را راهکار برون رفت نرخ بیکاری کشور از این فضا دانست و تصریح کرد: اگر مردم در انتخابات پیش رو کسانی را انتخاب کنند که به توانمندی های داخلی اعتقاد داشته باشند، قطعا موتور محرک اقتصاد کشور روشن خواهد شد و بسیاری از مشکلات از جمله بیکاری مرتفع می شود.

بیمه بیکاری دردی را دوا نمی کند
نکته مهم دیگر آن است که طبق اظهارات معاون معاون توسعه کارآفرینی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی فقط 730 هزار نفر از 2 میلیون بیکارشده دوره کرونا، تحت پوشش بیمه بیکاری قرار گرفته اند که البته همین افراد نیز به هیچ وجه از مبلغ اندکی که بابت بیمه بیماری به آنها پرداخت می شود، راضی نیستند.

این موضوعی است که آهنی ها هم به آن اشاره کرد و گفت: مقررات مربوط به بیمه بیکاری به گونه ای است که فقط برخی افرادی که در مشاغل رسمی مشغول به کار بوده اند، توانسته اند از مزایای این بیمه استفاده کنند و بسیاری از افراد دیگر از دریافت بیمه بیکاری محروم مانده اند.

وی افزود: در این میان مبلغ مربوط به بیمه بیکاری برای افرادی هم که این بیمه را دریافت کرده اند، اندک بوده و قطعا نتوانسته است بسیاری از مشکلات آنها را حل کند. در این میان همچنین وام های پرداختی به بیشتر صاحبان مشاغل نیز بسیار کمتر از حد انتظار آنها بود و اساسا دولت در دوره کرونا نتوانست از مشاغل و افراد آسیب دیده از تبعات اقتصادی ناشی از این همه گیری به نحوی مطلوب حمایت کند.

تحریم ها تاثیر چندانی بر رشد نرخ بیکاری ندارد
اما سوال مهمی که در این میان به‌ویژه در فضای انتخاباتی کنونی مطرح می شود، این است که آیا با وجود اعمال تحریم ها بر ایران و البته وجود تورم شدید در کشور، امکان اشتغالزایی و جلوگیری از بیکار شدن افراد بیشتر در کشور وجود دارد یا خیر؟

آهنی ها در پاسخ به این سوال، با تاکید بر این که ایجاد تورم ناشی از خلق پول بدون پشتوانه از سوی دولت هاست، گفت: اگر دولت ها بدون پشتوانه رشد واقعی تولید، خلق پول کنند، کشور دچار تورم افسارگسیخته خواهد شد؛ حال چون بخشی از تولیدات ما صادر می شود، وقتی تورم از سطح معینی بالاتر برود، تولیدکنندگان داخلی در برابر رقبای خارجی ضعیف می شوند. به این شکل این تولیدکنندگان بخشی از بازارهای جهانی را از دست خواهند داد و همین مساله عاملی برای کاهش سطح تولید و در نتیجه، رشد آمار بیکاری در کشور می شود.

آهنی ها همچنین تاثیر تحریم‌ ها بر افزایش نرخ بیکاری در کشور را چندان زیاد ندانست و تصریح کرد: متاسفانه در سال های اخیر بزرگنمایی زیادی درباره تاثیر تحریم ها بر اقتصاد کشور صورت گرفته است و اگر ما بتوانیم سوء مدیریت و مشکلات داخلی را حل کنیم، به راحتی بر مشکلات داخلی فائق خواهیم آمد.

عضو کارفرمایی شورای عالی کار در ادامه تاکید کرد: بنابراین با غلبه بر مشکلات داخلی قطعا می توانیم حتی در شرایط تحریمی کشور نیز به جهش تولید مد نظر رهبر معظم انقلاب دست پیدا کنیم و اگر عوامل مجری در کشور به استراتژی های تعیین شده از سوی ایشان عمل می کردند، قطعا وضعیت اقتصادی کشور در تمام حوزه ها از جمله در زمینه بیکاری بسیار بهتر از شرایط امروز بود.

سوء مدیریت؛ مهمترین عامل تشدید بیکاری
بیکاری که خود آسیب های اجتماعی فراوانی را به همراه دارد، این روزها از جمله مهمترین مشکلات اقتصادی ایران است که طبیعتا در برنامه ها و شعارهای نامزدهای انتخابات 1400 نیز توجه زیادی به آن خواهد شد. در این میان سوال مهم این است که در شرایط تحریمی کشور، رفع معضل بیکاری چطور ممکن است و آیا پیروز انتخابات پیش رو می تواند در کوتاه مدت گامی مهم در این زمینه بردارد؟

آهنی ها در پاسخ به این سوال توضیح داد: اگر در کشور ما مدیری سر کار بیاید که فکر اقتصادی صحیحی داشته باشد و معتقد به استفاده از منابع داخلی باشد و بتواند از آنها به نحوی صحیح در توسعه صنعتی استفاده کند، با سرمایه گذاری نه چندان عظیم، بسیاری از صنایع حرکت خواهند کرد و مشکل بیکاری نیز رفته رفته برطرف خواهد شد.

نایب رئیس انجمن کار و مالیات اتاق بازرگانی ایران اما در تحلیل شرایط کنونی معتقد است که این روزها مواد اولیه داخلی به‌درستی در اختیار صنایع قرار نمی گیرد و همین مساله باعث شده است که بسیاری از صنایع در رکود نسبی قرار گیرند و نتوانند اشتغالزایی بیشتری داشته باشند. براین اساس به اعتقاد عضو کارفرمایی شورای عالی کار، سوءمدیریت از جمله مهمترین عوام آمار واقعی بیکاری در کشور است و اصلاح روش های مدیریتی قطعا منجر به رونق تولید و اشتغالزایی بیشتر در کشور خواهد شد.

استفاده از ظرفیت های داخلی، راهکار اصلی اشتغالزایی
عضو کارفرمایی شورای عالی کار در بخش دیگری از صحبت هایش انتخابات پیش رو را پلی برای حل معضل بیکاری در کشور توصیف کرد و گفت: با توجه به این که انتخابات فضایی است که مردم می توانند در آ« آینده خود را تعیین کنند، بنابراین اگر مردم انتخاب درستی داشته باشند، قطعا تمام مشکلات کشور از جمله سریع تر خواهد شد؛ بخصوص که اگر از توانمندی ها و قابلیت های موجود در نسل جوان و سایر ظرفیت های کشور به‌درستی استفاده شود، قطعا راه حل معضل بیکاری دور از دسترس نیست.

وی در ادامه تصریح کرد: اگر یک دولت قوی خوب، کارآمد و دلسوز سر کار بیاید، مشکل بیکاری به آسانی برطرف خواهدشد؛ البته این دولت باید رویکرد داخلی به اقتصاد کشور داشته باشد و اساسا زمانی اقتصاد ما موفق می شود که ما درون گرا و برون زا باشیم و بتوانیم ظرفیت های داخلی کشور را به حدی برسانیم که تولید و صادرات ما در حداکثر ممکن قرار داشته باشد.

نایب رئیس انجمن کار و مالیات اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: ارتباط با کشورهای دیگر بدون تقویت بنیه داخلی منجر به نابودی خواهد شد، اما اگر ما در درون قوی باشیم، یقینا هم می توانیم ارتباط موثرتری با جهان برقرار کنیم و هم می توانیم با سهولت بیشتری مشکلات داخلی را حل کنیم.

تاثیر مهم رکود بازار مسکن، بر افزایش نرخ بیکاری
نکته پایانی که درباره ریشه یابی علت رشد آمار بیکاری در دوره کرونا باید به آن توجه داشت، این است که بخش مسکن در اقتصاد ایران نقش بسیار مهمی دارد و پویا بودن آن موجب راه افتادن چرخه بسیاری از صنایع دیگر خواهد شد. این در حالی است که در 15 ماه گذشته که شاهد همه گیری کرونا بوده ایم، تولید مسکن در کشور دچار رکود شدیدی شد و چون میزان عرضه مسکن از تقاضا بیشتر بود، قیمت مسکن به صورت سرسام‌آوری بالا رفت؛ به نحوی که آمارهای بانک مرکزی از رشد 91.7 درصدی قیمت مسکن از فروردین 99 تا فروردین 1400 حکایت دارد.

رشد شدید قیمت مسکن نیز قدرت خرید را از بسیاری از ایرانیان گرفت و به رکود بازار مسکن دامن زد؛ موضوعی که از نظر عضو کارفرمایی شورای عالی کار، از جمله عوامل موثر بر تشدید بیکاری در سال گذشته بود، چراکه اساسا اگر بخش مسکن در کشورمان فعال باشد، بسیاری از صنایع از رکود خارج می شوند و به حرکت درمی‌آیند و همین مساله موجب ایجاد اشتغال خواهد شد.

اما به گفته آهنی ها، در سال های گذشته و حتی در دوره شیوع کرونا، هیچ اراده ای برای حمایت از تولید انبوه مسکن و سایر اقداماتی که بتواند این بخش را به حرکت وادار کند، وجود نداشت؛ این در حالی است که از نظر این فعال اقتصادی، طرح مسکن مهر دولت قبل، با وجود تمام اشکالاتی که به آن وارد است، برای بیش از 2.5 میلیون نفر به صورت مستقیم شغل ایجاد کرد و اگر در همین دوره شیوع کرونا و تشدید تحریم ها نیز ما با توجه به نیاز مبرم و روزافزون مردم به مسکن، به این بخش توجه بیشتری می کردیم، قطعا آمار واقعی بیکاری در کشورمان به شکل محسوسی کاهش پیدا می کرد.