خطر صاعقه برای انسان چیست؟

به گزارش تیتر حادثه ، بر اثر تخلیه بار الکتریکی بین دو ابر، رعد و برق و بر اثر تخلیه این بار بین ابر و زمین، آذرخش یا صاعقه ایجاد می‌شود.

به گفته وی کارشناسان، اگر انسان در فضای باز و ارتفاعات باشد و طوفانی به پا شود و صاعقه‌ای بزند، همین پدیده دلربا چنان خطرناک می‌شود که می‌تواند در آنی قلب انسان را از کار بیندازد، شُش‌ها را پاره کند، سبب سوختگی جدی در بدن و اختلالات عصبی شود و به چشم و گوش آسیب بزند و باعث کوری و کری شود و این خطر حتی در منزل و مکان‌های مسقف نیز وجود دارد.

هوایی که برق صاعقه از میان آن می‌گذرد به شدت گرم است و می‌تواند از طریق فلزاتی همچون گردنبند، دستبند، موبایل، آنتن ماشین، بدنه فلزی خودرو، آب استخر، رودخانه، فنس باغ‌ها، تراکتور و حتی درختان عبور کرده و وارد بدن انسان شود و فرد را دچار برق گرفتگی و سوختگی کند.

صاعقه‌هایی با برق قوی از نزدیک‌ترین بلندی که در زمین وجود دارد حتی اگر نارسانا باشد همچون درخت، برج، دکل یا فردی که بر بلندی قرار گرفته، تخلیه می‌شود و در صورت مواجهه، مرگ و آتش‌سوزی رخ می‌دهد.

وقوع ۸ مورد صاعقه‌زدگی در چهارمحال و بختیاری در سال 98
وقوع صاعقه و رعد و برق در تمام طول سال وجود دارد اما این پدیده طبیعی در فصل بهار با وقوع رگبارهای بهاری بیش از هر زمان دیگری شکل می‌گیرد و از آنجا که در همین فصل مردم بیشتر به طبیعت و ارتفاعات سفر می‌کنند، عشایر در مسیر کوچ قرار دارند و چوپان‌ها در حال چرای دام خود در مراتع تازه بهاری هستند، خطرآفرین می‌شود و در مواقعی که کارشناسان هواشناسی هشدار وقوع رعد و برق می‌دهند باید این هشدارها را جدی گرفت و چنانچه افراد به یکباره خود را گرفتار طوفان و رعد و برق ببینند باید آمادگی محافظت از خود را داشته باشند و در جای امن پناه بگیرند.

چهارمحال و بختیاری به واسطه کوهستانی بودن از جمله مناطقی است که هر ساله با تلفاتی در خصوص صاعقه‌زدگی مواجه می‌شود و می‌طلبد تا در چنین مواقعی افراد توصیه‌ها را جدی بگیرند تا بتوانند جان سالم از این حادثه به در ببرند.

مدیر مرکز حوادث و فوریت‌های پزشکی چهارمحال و بختیاری با اشاره به تعداد حوادث ناشی از صاعقه‌زدگی در این استان گفت: سال گذشته هشت مورد صاعقه‌زدگی در استان گزارش شد که از این تعداد پنج نفر جان باختند و سه نفر با کمک تکنسین‌های اورژانس ۱۱۵ احیاء شدند و به زندگی بازگشتند.

محمد حیدری افزود: در سالجاری نیز دو مورد صاعقه‌زدگی در استان گزارش شد که یک مورد منجر به فوت شد و مورد دیگر که به صورت مستقیم دچار صاعقه‌زدگی نشده و صاعقه از کنارش گذر کرده بود از مرگ رهایی پیدا کرد.

وی، یادگیری اقدامات حیاتی برای مواقع اضطراری را ضروری دانست و تصریح کرد: در مواقعی که آب و هوا نامساعد است و احتمال رعد و برق وجود دارد، نباید از خانه خارج شد و باید تا حد امکان از صعود به ارتفاعات خودداری کرد.

مدیر مرکز حوادث و فوریت‌های پزشکی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه نخستین اقدام در کمک به فرد صاعقه‌زده، بررسی و حفظ ایمنی محیط است، اظهار داشت: فرد کمک‌کننده باید مراقب باشد تا برق رها شده در محیط به وی آسیبی وارد نکند و بلافاصله با اورژانس ۱۱۵ ارتباط برقرار کند.

آمادگی برای مواجهه با رعد و برق ضروری است
یک کارشناس فوریت‌های پزشکی نیز در خصوص نکات ایمنی در مواجهه با صاعقه گفت: افراد اگر در طبیعت و محیط بیرون با رعد و برق مواجه شدند تا حد امکان در محیط امن سرپناه بگیرند و چنانچه فضای مسقفی در اطرافشان وجود نداشت از قرار گرفتن در کنار فلزات رسانا واشیاء مرتفع دوری کنند و روی پنجه‌های پای خود بایستند و از خوابیدن بر روی زمین به جد بپرهیزند.

محسن ابراهیمی افزود: اگر افراد در ماشین حضور داشته باشند نیز از دست زدن به فلزهای موجود در خودرو خودداری کنند و تا موقعی که خطر صاعقه برطرف نشده بر روی صندلی بنشینند و از توقف در کنار درختان بپرهیزند.

در ساختمان‌های جدید که دارای «چاه ارت» هستند رعد و برق از طریق سیم‌های موجود در این کابل به داخل زمین هدایت می‌شود و آسیبی به ساکنان خانه وارد نمی‌کند.

وی همچنین به احتمال صاعقه‌زدگی در خانه نیز اشاره کرد و گفت: این خطر در خانه‌های قدیمی که مجهز به سیستم «چاه ارت» هستند، بیشتر است اما در ساختمان‌های جدید که دارای «چاه ارت» هستند رعد و برق از طریق سیم‌های موجود در این کابل به داخل زمین هدایت می‌شود و آسیبی به ساکنان خانه وارد نمی‌کند.

چاه ارت چاله‌ای است که به صورت عمقی در زمین حفر می‌شود تا جایی که به رطوبت نسبی خاک رسیده و در داخل آن از صفحه مسی که توسط سیم مسی به صفحه جوش خورده استفاده می‌شود و صفحه را به صورت عمودی ( به جهت بیشترین سطح تماس با خاک ) در چاه ارت قرار داده و اطراف صفحه از مواد بنتونیت پوشیده شده و سیم مسی را به بیرون چاه ارت کشیده و به تابلوی تست باکس برده و از آن جا به کلیه دستگاه‌های الکتریکی متصل می‌شود.

کمک به فرد صاعقه‌زده مشروط به اطمینان یافتن از ایمنی محیط اطراف
این کارشناس فوریت‌های پزشکی در خصوص چکونگی کمک به افراد صاعقه‌زده نیز اظهار داشت: در ابتدا باید اطمینان حاصل شود که اطراف فرد بار الکتریکی و برق وجود نداشته باشد، سپس با ماساژ قلبی باید تلاش کرد تا قلب فرد حادثه دیده را از حالت انقباض خارج کرد و به وی شوک وارد شود و سریع با اورژانس ۱۱۵ تماس گرفته شود.

ابراهیمی، با اشاره به تاثیر عبور صاعقه از بدن فرد حادثه‌دیده، تصریح کرد: صاعقه اگر از داخل بدن فرد عبور کند تمامی احشاء داخلی را تخریب می‌کند و نخستین عضوی که به شدت آسیب می‌بیند قلب فرد است و سپس کبد و کلیه‌ها از کار می‌افتند.

وی ادامه داد: چنانچه صاعقه از روی بدن فرد گذر کند فرد دچار سوختگی عضلانی می‌شود و در هر دو حالت امکان مرگ فرد بسیار زیاد است.

ابراهیمی، با بیان اینکه صاعقه‌زدگی در شهرستانهای اردل، کوهرنگ و لردگان بیش از سایر مناطق استان رخ داده است، افزود: افراد حادثه‌دیده بیشتر افراد محلی و چوپان‌ها بوده‌اند.

وی خاطر نشان کرد: خطر صاعقه‌زدگی بسیار جدی است و به افراد توصیه می‌شود در مواقعی که هواشناسی و مدیریت بحران نسبت به وقوع رعد و برق هشدار می‌دهد از قرار گرفتن در مناطق مرتفع و کوهستانی خودداری کرده و به توصیه‌های ایمنی توجه لازم را داشته باشند.

عشایر در معرض خطر صاعقه‌زدگی
اما علاوه‌ بر چوپان‌ها و افراد محلی، یکی از گروه‌هایی که در معرض خطر صاعقه‌زدگی قرار دارند، عشایر هستند و این روزها که در موسم کوچ قرار دارند، بیش از هر زمان دیگری این خطر احساس می‌شود.

فرماندار شهرستان کوهرنگ از شهرستانهای عشایرنشین چهارمحال و بختیاری با هشدار نسبت به کوچ زودهنگام عشایر به این شهرستان گفت: با وجود اینکه بارها تاکید شده که عشایر قبل از ۲۰ اردیبهشت به شهرستان وارد نشوند، اما تاکنون بیش از ۴۰ درصد عشایر کوچرو از استان خوزستان به این منطقه کوچ کرده‎اند.

علاوه‌بر خطر صاعقه‌زدگی، خطر سیلاب به واسطه بارش‌های رگباری فصل بهار، عشایر و دام‌های آنها را در این موقع از سال تهدید می‌کند.

هوشنگ مصطفوی افزود: علاوه‌بر خطر صاعقه‌زدگی، خطر سیلاب به واسطه بارش‌های رگباری فصل بهار، عشایر و دام‌های آنها را در این موقع از سال تهدید می‌کند از همین رو بهترین زمان برای کوچ اوایل خرداد است.

وی خاطر نشان کرد: در سال‌های گذشته عشایر در زمان کوچ و در مواجهه با سیلاب ،بخشی از دام‌های خود را از دست دادند و متحمل تلفات جانی و مالی شدند که برای جلوگیری از این حوادث می‎طلبد تا عشایر از کوچ زودهنگام پرهیز کنند.

مصطفوی افزود: شهرستان کوهرنگ ۶۰ هزار نفر عشایر کوچرو دارد که امسال به سبب همزمانی کوچ آنها با شیوع ویروس کرونا تاکید شده تا قبل از ۲۰ اردیبهشت اقدام به کوچ نکنند اما با این وجود تیم‌های غربالگری و بهداشتی در مسیر کوچ آنها پیش‌بینی شده است و برای حفظ سلامتی این مردمان سخت‌کوش از اقدامی دریغ نمی‌شود.

در تازه‌ترین اتفاق از این دست،اردیبهشت امسال در پی وقوع رعد و برق در شهرستان خانمیرزا، یک جوان چوپان ۲۰ ساله بر اثر اصابت صاعقه جان خود را از دست داد.

چهارمحال و بختیاری یکی از مرتفع‌ترین استانهای کشور است و دارای ۹ اقلیم مختلف از ۱۱ اقلیم جهانی است.