مخاطرات جوی در ایران افزایش می‌یابد؟

این روزها برای تمامی ساکنان کره زمین این مسئله قطعی شده است که اقلیم کره زمین تغییر یافته و در دهه‌های پیش‌رو شاهد مخاطرات جوی گسترده‌تر، شدیدتر و در عین حال از نظر وقوع، فراوان‌تر خواهیم بود. وقوع بارش‌های سهمگین و سیل آسا، خشکسالی‌های گسترده، فراگیر و طولانی، امواج گرمایی، امواج سرمایی و بسیاری دیگر از مخاطرات جوی که در جای جای این کره خاکی هر روز رکوردهای جدیدی از خود به جا می‌گذارند چند سالی است که جامعه ایرانی را نیز با بزرگ‌ترین چالش محیطی قرن یعنی گرمایش جهانی مواجه ساخته ‌است.
بر اساس نتایج مطالعات محققان ایرانی، کشور ما نیز از این رخدادها در امان نبوده و تداوم وقوع مخاطرات جوی طی سال‌های آینده می‌تواند بحران‌های به مراتب بزرگ تری را برای کشور در پی داشته باشد. تداوم خشکسالی‌ ها، خشک شدن دریاچه ‌ها، وقوع بارش‌های سنگین، امواج گرمایی و سرمایی می‌تواننداندام نحیف و بسیار کم جان محیط طبیعی ایران را بسیار رنجورتر ساخته و نبود برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری کلان ملی و محلی می‌تواند در سال‌های آینده بسیار خسارت‌زا و جبران ناپذیر باشد.

وضعیت خشکسالی کشور در کمتر از ۱۰سال

بر اساس آخرین تحقیقات انجام شده در دانشگاه فردوسی مشهد ظرف چند سال آینده تا پایان دهه میلادی جاری شاهد وقوع خشکسالی‌های گسترده‌تر و شدیدتر در سراسر کشور خواهیم بود. بر اساس همین یافته ‌ها، امواج گرمایی به ویژه در نیمه غربی، جنوبی و شمال شرق کشور به طور برجسته‌ای افزایش خواهند یافت. این در حالی است که بر وقوع بارش‌های سنگین در بخش‌های گسترده‌ای از کشور به ‌ویژه مناطق شمالی و غربی افزوده خواهد شد. به طوری که بر اساس محاسبات انجام شده، شدت بارش‌ها در حدود ۶۷ درصد، وقوع خشکسالی ۸۳ درصد، بزرگی امواج گرمایی ۹۴ درصد و تعداد، طول مدت و فراوانی امواج گرمایی در ۱۰۰ درصد از مناطق ایران روند افزایشی خواهد داشت.

نتایج فوق که حاصل پروژه‌ای انجام شده توسط پژوهشگران دانشگاه فردوسی مشهد در قالب کلی پروژه پیش‌بینی اقلیمی دهه‌ای (DCPP) است، متاسفانه دهه پیش‌رو را در کشور دهه‌ای پر مخاطره از نظر وقوع مخاطرات جوی پیش‌بینی کرده است. این در حالی است که همزمانی وقوع مخاطرات جوی مهمیِ همچون خشکسالی، بارش‌های سنگین و امواج گرمایی در مناطق مختلف ایران می‌تواند خارج از ظرفیت‌های محیطی کنونی کشور باشد.

ضرورت‌های مواجهه با خشکسالی

چشم‌انداز ارائه شده برای دهه‌ پیش‌رو از یک ‌سو ضرورت سیاست‌گذاری درست و تدوین و عملیاتی کردن برنامه‌های ملی و منطقه‌ای تغییر اقلیم، توسط دولت و سازمان‌های متولی به منظور کاهش آثار سوء آن را ضرورت می‌بخشد و از سوی دیگر، تدوین و اجرای برنامه‌های تاب ‌آوری اقلیمی و مدیریت ریسک اقلیمی را در سطوح مختلف ملی، منطقه‌ای و محلی بسیار ضروری می‌سازد. برای انجام این مهم و برای جلوگیری از وقوع یک بحران محیطی گسترده، در اولین گام، پذیرش مسئله تغییر اقلیم توسط دولتمردان و دستگاه‌های اجرایی و نهادهای سیاست‌گذاری امری ضروری و اجتناب ناپذیر می‌نماید. نتایج پروژه پیش بینی دهه‌ای و چشم‌انداز ارائه شده از وضعیت مخاطرات اقلیمی ایران ظرف دهه پیش رو، ضرورت توجه جدی به مسئله تغییر اقلیم و پذیرش واقعی این مسئله به عنوان یک تهدید محیطی بحران‌ساز را اجتناب ناپذیر می‌سازد.

در این بین سهم دانشگاهیان نیز ارائه یک طرح توسعه یکپارچه و شناخت مناطق تحت تاثیر تغییر اقلیم است که در پروژه یاد شده چشم‌انداز آن برای دهه پیش‌رو به تصویر کشیده شده است. بر این اساس، تدوین برنامه مدیریت ریسک اقلیمی و برنامه‌های سازگاری ملی در ایران باید معطوف به گسترش دانش و تغییر نگرش و عملکرد جامعه در راستای تعدیل و سازگاری با تغییر اقلیم باشد. در این راستا استفاده از پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های موجود دانشگاهی برای تدوین برنامه‌ها و فراهم کردن یک چارچوب علمی درست برای سیاست‌گذاری در مقابله با تغییر اقلیم و افزایش تاب‌آوری محیطی بسیار ضروری و بایسته است.