معضلی به نام شرکت های هرمی و شبکه ای!

امین قاسم زاده-کارشناس حقوقی : یک ساختمان کوچک و چند میز و صندلی و یک وایت‌برد… این، همه امکانات شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای است؛ چیزی شبیه شرکت‌های هرمی. ساختار هم دقیقا به همان شرکت‌های هرمی مشابه است. آنها به شما می‌گویند کالاهایشان را بفروشید و برای فروش کالاهایشان زیرمجموعه پیدا کنید تا سودهای عجیب و غریب ببرید، اما درنهایت شما می‌مانید و انبار کالای مازاد از نیازتان که خریده‌اید تا یک‌شبه ثروتمند شوید!

بازاریابی شبکه‌ای نوعی از بیزینس است که بازار داغی در ایران پیداکرده است. این روزها بازاریابی شبکه‌ای یا همان هرمی راه میانبری برای جوان‌هایی شده که دوست دارند یک‌شبه به رویاهایشان رنگ واقعیت بزنند. بازاریابی شبکه‌ای یکی از زیرمجموعه‌های رشته بازاریابی است که کانال فروش خود را بر شبکه‌های انسانی و اجتماعی استوار کرده است.

در این حرفه شما تعدادی از محصولات یک شرکت را خریداری کرده و در هر مکانی که می‌خواهید به فروش می‌رسانید و درازای آن سود خود را دریافت می‌کنید؛ اما این پایان راه نیست. درواقع در این شیوه، مصرف‌کننده نیز می‌تواند کالاهای شرکت را بازاریابی کرده و در قبال آن سود دریافت کند. در این ساختار درست مثل شرکت‌های هرمی بازاریاب باید افرادی را به‌عنوان زیرشاخه خود معرفی کند و هر چه زیر این زیرمجموعه بیشتر باشد و بیشتر فعالیت کند، سود بیشتری به شما می‌رسد. طبق اصول موسسان این سبک از بازار، تبلیغات به‌صورت چهره به چهره و کلامی صورت می‌گیرد و ساختار هرمی این بیزینس، شبکه‌ای از نیروهای انسانی است که به‌صورت تصاعدی بر آن افزوده می‌شود. تفاوت این روش با ویزیتوری معمولی که همه می‌شناسیم این است که شما می‌توانید چند نفر را به‌عنوان زیرمجموعه انتخاب کنید، تا آن‌ها هم تعدادی از محصولات آن شرکت را بفروشند و شما بابت فروش زیرمجموعه‌های خود به‌صورت جداگانه پورسانت دریافت می‌کنید. البته در ایران این شرایط برای این کار چندان مناسب نیست چون شرکت‌ها کالاهای بی‌کیفیت خود را برای بازاریابی شبکه‌ای انتخاب می‌کنند و دنبال سود خود هستند نه سود بازاریاب خرده‌پا یا خریدار. اما آیا فعالیت بازاریابی شبکه‌ای مثل شرکت‌های هرمی است؟

فعالیت‌های هرمی در اکثر کشورهای جهان غیرقانونی است؛ اما ماجرای بازاریابی شبکه‌ای در ظاهر با شرکت‌های هرمی تفاوت دارد. در شرکت‌های هرمی کالای خاصی خریدوفروش نمی‌شود و سرمایه‌گذاری فرد به‌عنوان کمیسیون بین افراد بالاتر در این هرم تقسیم می‌شود. در این ساختار هر چه به رأس هرم نزدیک می‌شوید، سود بیشتری دریافت می‌کنید اما اگر در سطوح پایین هرم باشید، هیچ‌گاه چنین سودی نخواهید داشت، البته اگر متضرر نشوید و سرمایه‌گذار یا آن فردی که در رأس هرم قرار دارد سود بیشتری را به دست می‌آورد. در بازاریابی شبکه‌ای هم همین‌طور است که شما باید کالا بفروشید و زیرمجموعه به شرکت تزریق کنید اما درنهایت هم مثل شرکت‌های هرمی چیزی دستتان را نمی‌گیرد و رویای پولدارشدن به واقعیت تبدیل نمی‌شود. البته در بازاریابی هرمی، شما سرمایه‌گذاری زیادی نمی‌کنید و در صورت شکست در این بیزینس همه‌چیز زندگی‌تان بر باد نمی‌رود اما همه ما افرادی را از اطرافیانمان می‌شناسیم که بخش اعظمی از سرمایه زندگی‌شان را بابت فعالیت در شرکت‌های هرمی ازدست‌داده‌اند.