خطر در کمین یوزهای پارک توران

به گزارش تیتر حادثه بستگی دارد که کجا باشد. وقتی مثلاً در محل حفاظت شده چنین چیزی مشاهده می‌شود، این بچه یوزپلنگ مادری دارد که باید همان دور و بر باشد، پس نباید برداشت، بعد باید فوراً به سازمان محیط زیست این موضوع را اطلاع داد، البته اگر مادر یوزپلنگ‌ها مرده باشد، خیلی بد است و باید بچه‌ها را برداشت، ولی اگر نمرده باشد، مادر از بچه‌های خودش مراقبت می‌کند.

یوزپلنگ حیوانی نیست که بدون مادر در طبیعت بزرگ شود و اگر آن را به باغ وحش بردید و به آن غذا دادیم هم بعداً نمی‌تواند شکار کند، لازم است توسط مادر خود آموزش ببیند، بنابراین اگر کسی یوزپلنگی پیدا کرد لازم است سریعاً به سازمان محیط‌زیست اطلاع داده‌شود و آن‌ها نیز منطقه را قرق می‌کنند یا با روش‌های دیگر از اینکه بچه یوزپلنگ آسیب ببیند جلوگیری می‌کنند، ولی اگر بچه را بردارند مانند بچه دزدی می‌ماند.

الان وضعیت اینگونه است که چوپانان داخل محیط‌زیست یوزپلنگ‌ها شده‌اند و یک تانکر آب هم برای گوسفندان به این محیط می‌برند، هر چقدر هم که توانستند دور و دورتر می‌شوند و حتی اگر چشمه‌ای چیزی هم نباشد برای اینکه گوسفند‌ها علف‌ها را بچرند با تانکر به آن‌ها آب می‌دهند تا بتوانند در محیط دورتر که محیط زندگی یوزپلنگان است، زندگی کنند. عملاً یوزپلنگ‌ها به دلیل گسترش پهنه دامپروری در مناطق خشک ایران محیط‌زیست ندارند و این خطری است که آن‌ها را تهدید می‌کند، در نتیجه مرتب چوپان‌ها با یوزپلنگ‌ها برخورد می‌کنند و در برخی از موارد این‌ها را از لانه خود می‌دزدند. باز این چوپان اخیر انسان خوبی بوده که آمده اطلاع داده‌است وگرنه عده‌ای می‌روند و آن‌ها را می‌فروشند.

این موضوع که برخی از مواقع خبری منتشر می‌شود که یک تعدادی یوزپلنگ پیدا شده آیا نشان دهنده این است که ما از شرایط بحرانی در موضوع یوزپلنگ‌ها داریم خارج می‌شویم؟

وقتی تعداد یک حیوانی از ۵۰ عدد پایین‌تر می‌آید، وضعیت آن را بحرانی می‌دانند؛ از دست دادن یوزپلنگ آسیایی به دلیل اینکه از نظر ژنتیک این یوزپلنگ با یوزپلنگ آفریقایی متفاوت است، خیلی خسارت مهمی است؛ شما ممکن است بروید چهارتا یوزپلنگ از یک جایی بیاورید، ولی دلیل نمی‌شود که اگر به زحمت هم این کار را انجام دهید موفق شده اید، چون آن گونه و زیرگونه شما از بین رفته‌است، در نتیجه اولاً که آمار مشخصی در مورد یوزپلنگ‌ها اعلام نشده‌است، ولی وقتی تعداد این موجود از ۵۰ تا پایین‌تر می‌آید، این شرایطش بحرانی می‌شود و هر دانه آن اهمیت پیدا می‌کند و ممکن است نسل آن از بین برود.

ما هی یوزپلنگ، یوزپلنگ می‌کنیم ولی خبری از این نیست که یک مراقبت جدی و آموزش عمومی در این خصوص اتفاق افتد، مثلاً فرض کنید حداقل چوپان‌ها را از محیط‌زیست این‌ها خارج کنند یا مثلاً راه آهن یا جاده در زیستگاه یوزپلنگ‌ها کشیده نشود تا در نتیجه آن یوزپلنگ‌ها دائم با ماشین‌ها برخورد کنند، چون آن‌ها متوجه خطری که در حال برخورد با آنهاست، نمی‌شوند، به هر حال دولت موظف است از این گونه نادر مراقبت کند.

با توجه به همین اتفاقاتی که در خصوص یوزپلنگ‌ها پیش می‌آید، برخی معتقد هستند که اصلاً لازم است که تمام آن‌ها از زیستگاه هایشان جمع آوری شوند و به دنبال ازدیاد نسل آن‌ها باشیم.

خیر این کار خطرناکی است، باید زیستگاهی را که یوزپلنگ‌ها به طور طبیعی آنجا زندگی کنند، مراقبت کرد، بلکه باید خوراک آن تأمین شود، وقتی یوزپلنگ در یک زیستگاه هست، معمولاً یک غذایی دارد ولی اکنون کار یوزپلنگ‌های ایرانی به خوردن خرگوش و امثال آن‌ها رسیده‌است، در حالی که خوراک قبلی آن‌ها آهو بود؛ وقتی آهو‌ها شکار می‌شوند، به شوخی می‌گویم مثل این است که اگر آدم خودش را جای این یوزپلنگ‌ها بگذارد، صبح که از محل خواب خود بیدار می‌شود، نگران است که امروز چه چیزی را شکار کند، این است که الان یوزپلنگ‌ها مگر اینکه سگی یا حیواناتی از این دست را شکار کنند، ولی خوراک واقعی به دست نمی‌آورند. زیستگاه جایی است که چرخه غذایی یوزپلنگ را تنظیم و غذای آن را تأمین می‌کنید. یوزپلنگ‌ها اکنون به جای آهو حداکثر گوسفند می‌خورند و اگر کسی می‌خواهد این‌ها را نجات دهد باید آهو‌ها را آنجا بیاورد.

خب مگر می‌توان آهو برای یوزپلنگ آورد؟

بله، چرا نمی‌شود. از همه جا می‌توان آورد، همین که شما از شکارگاه مراقبت کنید، خودش تأمین می‌شود. مگر قبلاً چکار می‌کردند. قبلاً این همه آدم نبودند، یک قرق بانی بود که اگر کسی برای شکار می‌آمد، پدرش را درمی‌آورد. هیچ‌کس هم جرئت نمی‌کرد برود. وقتی افراد جرئت نکنند به محیط‌زیست تعدی کنند، محیط‌زیست حفظ می‌شود، ولی وقتی در منطقه زیستگاه یوزپلنگ گوسفند ریختی این اتفاق نمی‌افتد.

چیزی که در مورد تعداد یوزپلنگ‌ها تخمین زده می‌شود، اکنون چه مقدار است؟

آمار درستی که وجود ندارد ولی زیر ۵۰ یعنی چیز در حدود ۳۰ تا ۴۰ تاست، ولی هر توله آن به شکل حیرت‌انگیزی با ارزش است و اگر این هم از بین برود، نشان می‌دهد یعنی تقریباً نمی‌توانیم از زیستگاه‌های خودمان که ثروت‌های طبیعی مان است، حفاظت کنیم.

امکان این وجود دارد یوزپلنگ‌هایی را که در اسارت به دنیا می‌آید، به طبیعت بازگردانیم؟

اصلاً چنین چیزی امکان ندارد؛ مادر باید به بچه خود روش شکار را یاد بدهد، در این فیلم‌ها شکار دیده اید که مثلاً یوزپلنگ می‌رود یک آهو می‌گیرد، می‌اندازد جلوی بچه‌هایش و آن‌ها با آن بازی می‌کنند و روی آن می‌پرند، با آن بازی می‌کنند، اینگونه است که یوزپلنگ شکاری می‌شود، اما اگر در اسارت به آن‌ها غذا بدهند، مثل بچه مدرسه‌های بالای شهری می‌شوند که اصلاً با بیرون ارتباطی ندارد و متوجه نمی‌شوند که طرف مقابل دشمن است یا دوست است، برخلاف بچه‌های کف خیابانی که به خوبی تشخیص می‌دهند در اطرافشان چه خبر است.

پس دلیل اینکه برخی از آن‌ها را در اسارت نگهداری می‌کنیم، چیست؟

این کار‌ها برای این است که می‌خواهند مخزن ژنتیکی ایجاد کنند تا یوزپلنگ‌ها کلاً از بین نروند و، چون این احساس وجود دارد که ممکن است نتوان یوزپلنگ‌ها را اداره کرد، وقتی این احساس وجود دارد، مجبور هستند یوزپلنگ را جدا کنند و تا حداقل بخشی از آن باقی بماند، در حالی که باید در محیط‌زیست خود زندگی کند. توران تبدیل به یک جای وحشتناکی شده‌است و اگر کسی جدی باشد باید با این نفوذ به این منطقه مقابله کند، باید چوپان‌ها را از محیط‌هایی که مربوط به آن‌ها نیست و رفته‌اند به شکل مصنوعی آنجا زندگی می‌کنند، خارج کنند، وقتی که شما در دورترین نقطه صحرا تانکر قرار دادید، یعنی گوسفند دیگر در همه جای آن منطقه هست در حالی که سابقاً گوسفندان در ارتباط با یک روستا یا چشمه بودند، ولی با این شرایط دیگر نیازی به چنین چیز‌هایی هم نیست و طرف رفته تمام پهنه اکوسیستم را گرفته‌است. متأسفانه در کشور مناطق حفاظت‌شده و پارک‌های ملی، شناسنامه و سند ندارند وگرنه کسی نباید وارد آن می‌شد البته الان هم اگر همین کار‌های دولتی نباشد همین چهارتا یوزپلنگ را هم دزدیده بودند و به کشور‌های دیگر می‌فروختند.