نگاهی به آمادگی تهران در مقابل زلزله

تهران- وقوع زلزله احتمالی در تهران یکی از مهمترین مسائل این روزهای این استان است اما به نظر می‌رسد، پایتخت به میزان کافی برای مواجهه با چنین حادثه طبیعی آمادگی ندارد.

هرگاه زلزله‌ای در تهران و یا شهرهای اطراف آن رخ دهد به سرعت شاهد اظهارنظرهای متعددی در خصوص لزوم ایمن سازی استان تهران در برابر بلایای طبیعی هستیم، هرکس چیزی می‌گوید، از مسئول مدیریت بحران گرفته تا شهردار و مسئولین آتش نشانی و استاندار و زلزله شناسان، همه و همه در خصوص مدیریت بحران و آمادگی هرچه بیشتر در برابر وقوع زلزله احتمالی سخن می‌گویند.

اما کافی است، یک هفته از وقوع این حادثه بگذرد و شاهد زلزله دیگر و یا پس لرزه قابل توجه نباشیم، اینجا است، که گویی به یک باره همه لرزش هفته قبل را فراموش می‌کنند و دیگر نه تنها در بین مردم که در بین مسئولین و متولیان امر نیز زلزله به فراموشی سپرده می‌شود.

افزایش تراکم جمعیت و تغییر کاربری‌ها خطرات ناشی از وقوع زلزله را افزایش داده است

اما این فراموشی سبب نمی‌شود، که فعالیت گسل‌های زلزله در استان تهران متوقف شود و طبق برآوردهای علمی انجام شده گسل زلزله شمال تهران طی ۳۰ سال گذشته هر سه هزار و ۵۰۰ سال یک بار زمین لرزه‌ای به بزرگی هفت ریشتری داشته است و اکنون بیش از سه هزار و ۲۰۰ سال از آخرین زمین لرزه هفت ریشتری در پایتخت می‌گذرد و لزوم آمادگی برای وقوع احتمالی زلزله باید در همه ابعاد وجود داشته باشد.

یک استاد پژوهشکده زلزله شناسی در خصوص لزوم آمادگی در استان تهران در مقابله با زلزله احتمالی و وضعیت این شهر در گفتگو با خبرنگار مهر از عدم انجام ارزیابی جامع از گسترش شهری در استان تهران طی نیم قرن اخیر انتقاد کرد و افزود: در دهه‌های اخیر خطرات ناشی از وقوع زلزله به دلیل افزایش تراکم جمعیت در استان تهران، تغییر کاربری‌ها، نبود زیرساخت‌های مناسب و…. به شدت رشد کرده است.

مهدی زارع ادامه داد: امروز و بر اساس آمار ارائه شده در حدود ۹۰ درصد از جمعیت استان تهران در پهنه‌های با خطر بالای زلزله سکونت دارند و همین امر لزوم دارا بودن آمادگی لازم قبل از زلزله و انجام اقدامات مورد نیاز برای کاهش مخاطرات ناشی از زلزله قبل از وقوع را افزایش می‌دهد.

وی گفت: باید بازنگری و نواندیشی در خصوص الگوی های قدیمی ارزیابی ریسک و توسعه راهبردهای کاهش ریسک داشت و کاهش آسیب به ساختمان در این نگرش اهمیت زیادی دارد، چرا که کاهش آسیب به ساختمان در زمان وقوع زلزله می‌تواند، در کاهش تلفات، افزایش مهلت برای برنامه ریزی، تأمین پناهگاه اضطراری و تأمین کمک‌های اولیه مؤثر است.

۲۶ لرزه نگار در استان تهران نصب شده است

مدیرکل مدیریت بحران استان تهران در گفتگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این سوال که چه اقداماتی برای آمادگی در برابر زلزله احتمالی تهران انجام شده است اظهار داشت: بعد از زلزله ۵.۱ ریشتری ۱۹ اردیبهشت ماه دماوند که در عمق ۱۰ کیلومتری رخ داد و خود به منزله مانور طبیعی بود و تهران را نیز لرزاند و همه آن را به گسل مشاء مرتبط دانستند، امور سنجش و پایش بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت.

منصور درجاتی گفت: از طرف دیگر بر ساخت و سازها، گودها، درمانگاه‌ها و… نظارت کردیم، تا جلوی بارگذاری بیشتر گرفته شود و به شهرداری تهران و نیز دیگر شهرداری‌های استان تهران در خصوص نظارت بیش از پیش بر ساخت و سازها و استحکام بناها و بهره گیری از قابلیت‌های همکاری تنگاتنگ سازمان نظام مهندسی استان تأکیدات لازم صورت پذیرفته است.

وی اضافه کرد: همچنین در خصوص بازسازی و ایمن سازی پل‌ها و ابنیه قدیمی در استان تهران به اداره کل راهداری تاکید شده است و علاوه بر آن، علیرغم محدودیت‌های کرونایی مانورهایی برای آمادگی هرچه بیشتر در برابر زلزله در مقیاس محدود داشتیم و آموزش‌هایی برای چگونگی مواجهه با زلزله و اقداماتی که باید انجام شود و تدوین کارهایی که نمی‌بایست صورت گیرد، نیز در حد امکان با دقت در خصوص رعایت فاصله گذاری اجتماعی ارائه شده است.

مدیرکل مدیریت بحران استان تهران در پاسخ به این سوال خبرنگار مهر که قرار بود در تهران ۵۰ لرزه نگار روی گسل‌ها نصب شود، اکنون چه تعداد از این لرزه نگارها نصب شده است گفت: دستگاه‌های متولی امر همچون مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، مرکز لرزه نگاری کشوری، مرکز تحقیقات راه، مسکن و ساختمان، سازمان جغرافیایی، اداره کل مخاطرات سازمان زمین شناسی، سازمان نقشه برداری کشور هستند، که این وظیفه را بر عهده داشته و دارند و پاسخگو نیز بوده و هستند، البته اکنون ۲۶ لرزه نگار در نقاطی از استان تهران، البرز و سمنان که پوششی از استان تهران خصوصاً ۲۲ منطقه شهر تهران را در ثبت اطلاعات لرزه‌ای پوشش بدهند توسط سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران نصب شده است. محورهای مواصلاتی اطراف سدها بررسی به روزتری شده و تا حد امکان اقدامات ایمن سازی و جلوگیری از خطر و وقوع حادثه انجام شده است.

از نظر دپو اقلام مورد نیاز زمان زلزله در انبارها اقدام جدی نشده است

درجاتی ادامه داد: البته خوب است، بدانید، نصب این لرزه نگارها جزو وظایف سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران نبوده و نقش ما در این زمینه نظارتی است و دستگاه‌های مرتبط در این خصوص توضیحات تکمیل تری خواهند داشت.

وی در خصوص شناسایی نقاط امن و اسکان اضطراری نیز افزود: از این نظر رشد چشمگیری داشته‌ایم و اقدامات مطلوبی شده است.

درجاتی در پاسخ به این سوال که از نظر اقلامی که طبق پروتکل‌ها می‌بایست، برای مواقع بروز حادثه در استان تهران وجود داشته باشد، در چه سطحی از آمادگی هستیم گفت: در خصوص دپو اقلام مورد نیاز اعم از زیستی، خوراکی و بهداشتی به میزان کافی اقدام جدی انجام نشده است و دلیل این امر نیز تا حد زیادی محدودیت‌های کرونایی بوده است، چرا که اقلام بهداشتی مورد نیاز جامعه را نمی‌توان برای روزهای مبادا دپو کرد.

وی در مورد بازدید میدانی استان‌های معین به تهران گفت: اکثر این استان‌ها به پایتخت دعوت شده‌اند و با تولیت مدیریت بحران هر استان و هماهنگی‌های لازم به عمل آمده از سوی اداره کل استان تهران و پذیرایی شهرداری تهران، حضوراً به مناطق متناظر خود آمده‌اند، به عنوان مثال استان مازندران معین منطقه ۴ بوده و به این منطقه آمده و راه‌های دسترسی، مناطق آسیب پذیر و نقشه‌های مربوط را بررسی و آمادگی لازم را پیدا کرده است.

عدم آشنایی مردم با اولویت بندی‌های هنگام زلزله میزان خسارت را افزایش می‌دهد

مسئول مدیریت بحران در استان تهران اضافه کرد: قزوین همین اقدامات را در مورد منطقه ۲۲ تهران، آذربایجان غربی منطقه شش، خراسان شمالی منطقه سه و بدین ترتیب استان‌های معین در ماه‌های اخیر به تهران دعوت شده و هماهنگی‌های لازم به عمل آمده و شناسایی منطقه حتی المقدور انجام شده است.

وی در خصوص آمادگی در مقابل بروز زمین لرزه گفت: آمادگی چند نوع است، از نظر نیرو همه در آمادگی کامل به سر می‌برند و مشکلی نداریم، از جهت ساختمان‌ها، راه‌ها، تونل‌ها و… به میزان دانش روز و آنچه در آئین نامه‌های احداث ساختمان‌ها آمده است، آمادگی داریم و از نظر میزان اقلام نیز بایستی تأمین اعتبار بیشتری صورت گیرد.

درجاتی توضیح داد: البته در مورد میزان ایمنی ساختمان‌ها باید بگوییم، این ایمنی از هر منطقه نسبت به منطقه دیگر متفاوت و متناسب با میزان بافت فرسوده و بافت نوساز و انطباق بارگذاری‌ها با آئین نامه‌های ایمنی ساختمان متغیر است.

وی بیان کرد: در صورت عدم فرهنگ سازی ساکنین پایتخت توسط رسانه‌ها برای ایجاد آمادگی از سویی و رفع عدم آشنایی مردم مخاطب بلایا با اولویت بندی‌های مقابله در مدیریت بحران، زلزله در تهران بیشترین خسارت را رقم خواهد زد.

در هر صورت استان تهران به دلیل وسعت، تراکم بالای جمعیت، لرزه خیزی بالا، بافت‌های فرسوده، تأسیسات شهری فرسوده و توسعه شریان‌ها بدون توجه به ساختار شبکه ای و تعدد نهادهای تصمیم گیر آسیب پذیری بالایی در مقابل زلزله دارد و به همین دلیل نیاز است، که بیش از پیش در این خصوص تلاش شود، تا در صورت وقوع چنین بلایای طبیعی از میزان خسارات وارده مادی و معنوی تا حد زیادی کاسته شود.