کوره های زغال، زاگرس را به آتش کشیدند

تیتر حادثه – در شرایطی که یگان حفاظت سازمان جنگل ها از افزایش تعداد کوره های غیرمجاز زغال در سال های اخیر خبر می دهد، یک کارشناس ارشد جنگلداری تاکید کرد که وقتی متولیان این کوره ها هیچ تعهدی نسبت به طبیعت ندارند و به شکل غیرقانونی اقدام به قطع درختان می کنند، طبیعی است که هیچ گونه احتیاطی نیز در روشن کردن آتش به خرج نمی دهند و فعالیت آنها می تواند منجر به سوختن علف های زیرآشکوب درختان جنگل های زاگرس شود.پ
بی احتیاطی متولیان کوره های غیرقانونی زغال در هنگام روشن یا خاموش کردن کوره ها از جمله عواملی است که به گفته کارشناسان حوزه جنگل، در کنار سهل انگاری گردشگران طبیعت، بی توجهی کشاورزان به کنترل آتش در هنگام سوزاندن بقایای گیاهی پس از برداشت محصول و ایجاد حریق عمدی توسط برخی کشاورزان برای تغییر کاربری مراتع و جنگل ها در بلندمدت در سال های اخیر منجر به رشد آمار حریق در جنگل های زاگرس شده است.

مافیای زغال، متهم سوختن زاگرس
به گزارش رکنا، یک بار دیگر فصل آتش سوزی جنگل های زاگرس فرا رسیده و آتش به جان بلوط های این منطقه افتاده است. آتش سوزی هایی که در هفته های اخیر از گچساران گرفته تا بهبهان بخش زیادی از جنگل های زاگرس را درگیر کرده است؛ اگرچه سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری هنوز آمار دقیقی از میزان بروز حریق در جنگل ها در سال 1400 ارائه نداده، اما مسئولان این سازمان در نشست های مختلف اعلام کرده اند که آمار آتش سوزی ها نسبت به سال گذشته در مجموع کاهش یافته است.

در این میان با وجود این اظهارات مسئولان سازمان جنگل ها ، در هفته های اخیر بارها خبرهای گوناگونی از وقوع حریق در جنگل ها و مراتع ایران به گوش رسید؛ علت اصلی وقوع این حریق ها نیز آن است که هنوز زمینه های بروز آتش سوزی در جنگل های ایران برطرف نشده است و همچنان سهل انگاری گردشگران طبیعت، بی توجهی کشاورزان به کنترل آتش در هنگام سوزاندن بقایای گیاهی پس از برداشت محصول، ایجاد حریق عمدی توسط برخی کشاورزان برای تغییر کاربری مراتع و جنگل ها در بلندمدت و تصاحب آنها و البته دیگر عوامل آتش سوزی جنگل ها برطرف نشده است و تا زمانی که فکری به حال این مسائل نشود، بازهم شاهد بروز حریق های گسترده در جنگل های زاگرس، هیرکانی و ارسباران خواهیم بود.

اما یکی از عواملی که از نظر کارشناسان حوزه جنگل بخصوص در آتش سوزی های سال های اخیر نقش مهمی داشته، افزایش تعداد کوره های غیرقانونی زغال و بی احتیاطی مافیای سازنده این کوره ها در عملیات تولید زغال بوده که منجر به سرایت آتش به‌ویژه به جنگل های زاگرس شده است؛ بخصوص که براساس اظهارات فرمانده پیشین یگان حفاظت سازمان جنگل ها در سال های گذشته آمار کشف کوره های غیرمجاز بیشتر شده است؛ به نحوی که به گفته علی عباس نژاد، در سال 99 تعداد 768 فقره پرونده برای کوره غیرقانونی زغال در یگان تحت امر او ایجاد شده است که این میزان نسبت به سال 98 افزایشی 93 درصدی داشته و علاوه بر این، در سال گذشته 235 تن زغال نیز از قاچاچیان کشف شده که نسبت به سال قبل از آن 30 درصد بیشتر شده است.

این نکته ای است که کاظم نصرتی نصرآبادی، کارشناس ارشد جنگلداری ضمن اشاره به آن در گفت و گو با رکنا تاکید کرد: بسیاری از کوره های غیرقانونی زغال در دل جنگل ها قرار گرفته اند و اساسا روشن شدن هر گونه آتشی در دل جنگل می تواند منجر به آتش سوزی شود.

وی افزود: وقتی متولیان این کوره ها هیچ تعهدی نسبت به طبیعت نداشته باشد و به شکل غیرقانونی اقدام به قطع درختان کنند، طبیعی است که هیچ گونه احتیاطی نیز در روشن کردن آتش به خرج نمی دهند و فعالیت آنها می تواند منجر به سوختن علف های زیرآشکوب درختان جنگل ها شود؛ بخصوص اکنون که در شرایط خشکسالی قرار گرفته ایم و این علف ها به شدت مستعد حریق هستند.

کوره های زغال چگونه جنگل ها را می سوزانند؟
این کارشناس ارشد جنگلداری درباره نحوه فعالیت کوره های غیرقانونی زغال توضیح داد: این کوره ها در دل جنگل ها قرار گرفته اند و متولیان آن ضمن قطع چوب درختان، این چوب ها را در داخل کوره می سوزانند و بعد آتش کوره را خفه می کنند. حال اگر این متولیان در هنگام سوزاندن چوب در دل کوره نتوانند آتش را کنترل کنند یا هنگام خاموش کردن کوره، نتوانند آتش را به‌درستی خفه کنند، آتش به جنگل سرایت می کند.

نصرتی در ادامه تصریح کرد: بنابراین فعالیت کوره زغال یک اصولی دارد که اگر متولیان آن نتوانند آن را به‌درستی رعایت کنند، هرگونه جرقه یا بی احتیاطی می تواند منجر به بروز آتش سوزی در جنگل ها شود و در سال های اخیر نیز یکی از مهمترین عوامل بروز آتش سوزی در جنگل های کشور بخصوص جنگل های زاگرس همین کوره ها بوده است.

وی با تاکید بر این که بیشتر آتش سوزی جنگل ها بر اثر عوامل انسانی رخ می دهد، عنوان کرد: صرف نظر از فعالیت بی احتیاطانه متولیان کوره های غیرقانونی زغال، سهل انگاری کشاورزان در کنترل آتش هنگام سوزاندن بقایای گیاهی پس از برداشت محصول، بی احتیاطی گردشگران طبیعت و البته تجاوز عمدی برخی کشاورزان به طبیعت و ایجاد حرق عمدی در عرصه های طبیعی از جمله مهمترین عواملی است که منجر به بروز حریق در دل جنگل ها می شود.

قطع درختان زاگرس و احداث کوره در دل جنگل ها غیرقانونی است
نصرتی در بخش دیگری از صحبت هایش به ممنوعیت بهره برداری از درختان جنگل های زاگرس اشاره کرد و گفت: براساس قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع، هرگونه قطع درختان جنگلی از جمله در جنگل های زاگرس غیرقانونی است مگر در طرح های جنگلداری که از سوی سازمان جنگل ها مجوز گرفته اند. در سال های اخیر نیز سازمان جنگل ها به هیچ وجه به طرح های جنگلداری که در آن بهره برداری انجام می شود، اجازه نداده و اساسا هیچ گاه مجوزی هم برای فعالیت کوره های زغال در دل جنگل ها از سوی این سازمان صادر نشده است.

این کارشناس ارشد جنگلداری در ادامه تاکید کرد: بنابراین هر گونه قطع درخت در جنگل های زاگرس غیرقانونی تلقی می شود و هیچ کدام از کوره های زغال نیز چه به صورت قانونی و چه به صورت غیرقانونی فعالیت کنند، حق هیچ گونه برداشتی از درختان جنگل ها ندارند.

نکته ای که البته درباره فعالیت غیرقانونی کوره های زغال باید در نظر داشت، این است که نه تنها متولیان این کوره ها با قطع غیرمجاز درختان چوب فراهم می کنند، بلکه مکان احداث این کوره ها نیز غیرقانونی تلقی می شود. البته آن طور که نصرتی می گوید، با توجه به بیماری های گوناگونی که در سال های اخیر درختان بلوط در مناطق مختلف زاگرس به آن دچار شده اند، سازمان جنگل ها در بعضی بخش های زاگرس اجازه قطع درختان را داده، اما صرفا کوره هایی می توانند از چوب این درخت ها استفاده کنند که فعالیت آنها مجاز باشد و در نقاط تعیین شده از سوی سازمان جنگل ها احداث شده باشند.

نقش گرانی چوب در تشدید فعالیت کوره های غیرقانونی
آمار یگان حفاظت سازمان جنگل ها از افزایش برخورد نیروهای این یگان با کوره های غیرقانونی زغال و کشفیات بیشتر زغال از این کوره ها نشان می دهد که در سال های اخیر تعداد این کوره ها در سراسر کشور به‌ویژه در جنگل های زاگرس بیشتر شده است. نصرتی البته در این باره معتقد است که وقتی نظارت بر حوزه جنگل ها بیشتر می شود، به طور طبیعی آمار قاچاق چوب و کوره های غیرمجاز نیز بیشتر می شود.

او همچنین تاکید دارد که وقتی چوب در کشورمان کمیان و گران می شود، برای متولیان کوره های غیرقانونی نیز به صرفه‌تر است که چوب مورد نیاز خود را با قطع کردن درختان جنگلی تهیه کنند، زیرا جریمه هایی که در صورت دستگیری برای این متخلفان اعمال می شود، بازهم آن قدر سنگین نیست که بالاتر از حاشیه سود تولید غیرقانونی زغال باشد.

این کارشناس حوزه جنگداری تصریح کرد: نکته اساسی اینجاست که برخی برنامه ریزی های نادرست و بعضی تصمیم گیری های عجولانه بر قیمت چوب به عنوان ماده اولیه تولید زغال اثر می گذارد و متولیان کوره ها را به سمت قطع درختان جنگلی هدایت می کند.

نصرتی همچنین به تراکم نسبتا پایین پوشش گیاهی در جنگل های زاگرس و تاثیر آن بر نحوه وقوع حریق در این جنگل ها اشاره کرد و گفت: جنگل های زاگرس، جنگل های انبوه یا نرمالی تلقی نمی شود، زیرا در جنگل های انبوه معمولا نور به حدی به زمین نمی رسد که در کف جنگل علوفه ثبت شود، اما پراکنده بودن نسبی پوشش گیاهی جنگل های زاگرس منجر به آن شده است که در زیرآشکوب این جنگل ها هم علف های هرز بروید و هم برخی افراد می توانند به صورت غیرقانونی کشاورزی کنند.

زغال گران تر شده، جنگل ها بیشتر می سوزند
سه برابر شدن قیمت زغال در دو سال گذشته به همراه تشدید مشکلات معیشتی و افزایش آمار بیکاری در استان های زاگرسی کشور از جمله عواملی است که در سال های اخیر منجر به رشد فعالیت کوره های غیرقانونی زغال در کشورمان شده است. نصرتی ضمن اشاره به این موضوع، تصریح کرد: چگونگی حفظ طبیعت به شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور و اوضاع معیشتی مردم بستگی دارد.

این کارشناس حوزه جنگل در ادامه تاکید کرد: بنابراین طبیعتا وقتی اوضاع اقتصادی جوامع محلی مجاور جنگل ها خوب نباشد، آنها ساده ترین راه را برای معاش انتخاب می کنند؛ از جمله این راه های ساده نیز تجاوز به عرصه های جنگلی، قاچاق چوب، تغییر کاربری اراضی جنگلی، دامداری غیرمجاز در جنگل و فعالیت غیرقانونی کوره های زغال است.

وی در پایان تصریح کرد: ریشه و تخریب محیط زیست و منابع طبیعی عمدتا به مسائل اقتصادی و اجتماعی و اوضاع معیشتی مردم بازمی‌گردد. البته بروز پدیده خشکسالی در سال های اخیر به همراه اجرای برخی طرح های عمرانی و معدنی در دل جنگل ها نیز به تخریب این عرصه های طبیعی دامن زده است.