وقوع 13 آتش سوزی سریالی در منطقه میانکاله

فعالان محیط زیست استان مازندران تاکید دارند که وقوع آتش سوزی های عمدی پیاپی در منطقه میانکاله که به نوعی می توان آن را سریالی تلقی کرد، ناشی از آن است که متخلفان زیست محیطی از افرادی گرفته که به صورت غیرمجاز در این منطقه کشاورزی می کنند تا شکارچیان غیرقانونی و زمین خوران به خاطر انتقام از نیروهای محیط بانی که بعضا با آنها برخورد می کنند، بخش های مختلف پناهگاه حیات وحش میانکاله را به عمد می سوزانند.
البته کمبود تعداد محیط بان ها و تجهیزات لازم برای اطفای حریق در منطقه میانکاله نیز از جمله عواملی است که به تشدید خسارات این آتش سوزی ها دامن می زند؛ به نحوی که در تمام منطقه 68 هزار هکتاری میانکاله، فقط 20 نیروی محیط بان مشغول حفاظت از پناهگاه حیات وحش هستند و آنها هم برای خاموش کردن این آتش سوزی های سریالی این منطقه، صرفا یک تانکر آب، یک لودر و ابزار اولیه ای از جمله بیل و شاخه درختان را در اختیار دارند!

200 هکتار از میانکاله در سال 1400 سوخت
به گزارش تیتر حادثه ، هفته گذشته آتش به جان پناهگاه حیات وحش میانکاله افتاد و ده ها هکتار از بیشه زارهای آن در حالی سوخت که محیط بان ها با حداقل امکانات اطفای حریق مجبور به خاموش کردن آتش بودند. این البته سیزدهمین مورد از وقوع آتش سوزی های سریالی در پناهگاه حیات وحش میانکاله در سال 1400 بود و براساس برآوردهای اداره کل محیط زیست استان مازندران، از ابتدای سال جاری تا کنون 131 هکتار از عرصه های طبیعی این منطقه در آتش سوزی هایی که غالبا عمدی تشخیص داده شده اند، دچار حریق شده است.

البته برخی فعالان محلی محیط زیست براساس اطلاعاتی که از محیط بان ها به دست آورده اند، میزان خسارت آتش سوزی های امسال را بیش از 200 هکتار تخمین می زنند، اما نکته اساسی اینجاست که منطقه میانکاله یکی از یازده محلی در ایران است که در فهرست یونسکو به عنوان ذخیره گاه زیست کره ثبت شده اند و گونه های کمیاب گیاهی و جانوری بسیاری در آن یافت می شود و حتی یک هکتار از این منطقه نیز حائز ارزش های زیست محیطی فراوانی است.

میانکاله 68 هزار هکتاری فقط 20 محیط بان دارد
پناهگاه حیات وحش یا همان شبه جزیره میانکاله، در منتهی الیه جنوب شرقی دریای خزر و در 12 کیلومتری شمال شهر بهشهر واقع شده است و بخشی از آن در استان مازندران و بخشی دیگر در استان گلستان و در حاشیه خلیج گرگان قرار گرفته، اما مدیریت تمام این شبه جزیره با اداره کل حفاظت محیط زیست استان مازندران است.

مساحت میانکاله نیز بیش از 68 هزار هکتار و ارتفاع آن بین ۱۵ تا ۲۸ متر کمتر از سطح دریای آزاد است. البته حدود 30 تا 35 هزار هکتار از این منطقه را بخش خشکی تشکیل می دهد و مابقی مساحت میانکاله مربوط به تالاب بزرگی است که در این منطقه قرار گرفته و از قضا این تالاب نیز به دلیل ارزش های زیست محیطی فراوان آن در کنوانسیون جهانی رامسر به ثبت رسیده است.

اما نکته تاسف بار این است که با وجود آن که گونه های جانوری کمیابی از جمله گربه جنگلی، گراز، گربه وحشی، خرگوش صحرایی، تشی، خفاش، فک دریای خزر، فلامینگوی بال قرمز، انواع مرغابی، غاز پازرد، طاووسک، چنگر و مرگونس سفید، گیلانشاه، چوب‌پا، قار، حواصیل، قرقاول خزری و … در میانکاله زیست می کنند و جنگل بزرگی از بوته های تمشک، انارهای ترش و برخی دیگر از گونه های گیاهی کمیاب در این منطقه وجود دارد، تنها 20 محیط بان از تمام مساحت 68 هزار هکتاری میانکاله محافظت می کنند.

جالب این که از این بین معمولا در هر لحظه حداکثر فقط 10 محیط بان بر سر شیفت خود حاضر هستند. به عبارت دیگر، اگر فقط سطح خشکی منطقه میانکاله را به عنوان منطقه عملیاتی نیروهای محیط بانی میانکاله در نظر بگیریم، در هر لحظه هر محیط بان وظیفه دارد که بین 3 هزار تا 3 هزار و 500 هکتار از میانکاله را محافظت کند؛ کاری که قطعا خارج از توان هر انسانی است.

محیط زیست مازندران: بودجه ای برای تهیه ابزار اطفای حریق به ما نمی دهند
این البته تنها مساله اسفناکی نیست که درباره نحوه محافظت نیروهای تحت امر سازمان محیط زیست از این ذخیره گاه ارزشمند زیست کره وجود دارد و مساله حادتر این است که هم طبق صحبت های فعالان محیط زیست منطقه و هم طبق اذعان مسئولان اداره کل محیط زیست مازندران، محیط بان های میانکاله هیچ ابزاری به جز یک لودر و یک تانکر آب برای اطفای حریق در این شبه جزیره در اختیار ندارند و اغلب با همان ابزارهای اولیه یعنی بیل و شاخه درختان اقدام به خاموش کردن آتش در بیشه زارهای اطراف تالاب بین المللی میانکاله می کنند.

این نکته ای است که حسینعلی ابراهیمی کارنامی، مدیرکل محیط زیست مازندران نیز در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: ریشه اصلی کمبود امکانات لازم برای اطفای حریق در پاسگاه های محیط بانی میانکاله به این مساله برمی گردد که از سال 98 و با تصویب قانون مدیریت بحران، سازمان محیط زیست از دستگاه های زیرمجموعه ستاد مدیریت بحران کشور حذف شد و اطفای حریق جنگل ها و مراتع فارغ از این که منطقه تحت مدیریت کدام نهاد قرار دارد، به سازمان جنگل ها سپرده شد.

وی با انتقاد از این مساله تاکید کرد: همین قانون باعث شده است که اکنون در ردیف بودجه های سنواتی دولت هیچ بودجه ای برای تامین لوازم اطفای حریق برای سازمان محیط زیست در نظر گرفته نشود و به همین دلیل، نه تنها نیروهای محیط بانی مازندران بلکه محیط بانان تمام کشور با کمبود امکانات اطفای حریق دست و پنجه نرم می کنند؛ زیرا ادارات کل محیط زیست استان ها تنها زمانی می تواند برای خرید این امکانات هزینه کنند که بخشی از بودجه سالیانه قسمت های دیگر را برای خرید تجهیزات اطفای حریق در نظر بگیرند.

لودر اجاره ای تنها ابزار اطفای حریق محیط بانان میانکاله
کارنامی با تاکید بر این که خرید چند دمنده درد نیروهای محیط بانی میانکاله را دوا نمی کند، تصریح کرد: در منطقه ای مثل میانکاله که یک بیشه زار مسطح است و آتش در مدت زمانی کوتاه به شدت گسترده می شود، نیروهای محیط بانی برای اطفای حریق نیاز به ماشین آلات سنگینی از جمله لودر برای ایجاد آتش بر در منطقه دارند، این در حالی است که هزینه تهیه یک لودر 3 میلیارد تومان می شود.

وی ادامه داد: البته ما در سال جاری با توجه به این که چنین بودجه ای در اختیار نداشتیم، از ابتدای اردیبهشت تا پایان آبان که احتمال وقوع حریق وجود دارد، یک لودر اجاره کردیم که هزینه آن ماهیانه 40 میلیون تومان می شود. این در حالی است که در سال های گذشته حتی بودجه لازم برای اجاره همین لودر را هم نداشتیم.

محیط زیست مازندران: سال هاست فریاد می زنیم که محیط بان کم داریم
همان طور که گفته شد، کمبود نیروهای انسانی یگان حفاظت محیط زیست میانکاله از جمله مهمترین مشکلاتی است که موجب می شود محیط بان های منطقه هم توان کافی برای اطفای حریق در حاشیه این تالاب بین المللی را نداشته باشند و هم سرعت عمل آنها برای پایش و اقدام برای خاموش کردن آتش بسیار کمتر از حد مورد نیاز باشد.

این موضوعی است که البته مدیرکل محیط زیست مازندران نیز به آن اذعان داشت و گفت: 58 درصد ردیف های پستی اداره کل محیط زیست مازندران خالی است و ما سال هاست فریاد می زنیم که نیرو کم داریم، اما متاسفانه اعتبارات لازم برای استخدام نیروهای بیشتر به ما اختصاص داده نمی شود.

کارنامی ادامه داد: البته ما طوری مدیریت می کنیم که هنگام وقوع آتش سوزی تمام نیروها چه آن هایی که سر شیفت هستند و چه آنهایی که استراحت می کنند، به صورت آماده باش در منطقه حضور پیدا کنند و حتی نیروهای ادارات محیط زیست شهرستان های اطراف و سایر نیروهای امدادی نیز در صورت نیاز برای اطفای حریق میانکاله اعزام می شوند.

وی در ادامه تاکید کرد: اما این مساله هیچ گاه نمی تواند مشکل کمبود نیروهای ما را جبران کند و ما نمی توانیم از نیرویی که چند روز به سختی با حریق مبارزه کرده است، انتظار داشته باشیم که از صبح روز بعد از خاموش شدن آتش با شکارچیان غیرمجاز و سایر متخلفان زیست محیطی مبارزه کند؛ مگر یک نیرو چقدر توانایی دارد؟

کشت کنندگان ماری‌جوآنا میانکاله را به آتش می کشند
فعالان محلی محیط زیست معتقدند تمام 13 مورد آتش سوزی امسال میانکاله به صورت عمدی رخ داده است و به عبارت صریح تر، برخی متخلفان زیست محیطی از جوامع محلی حاشیه شبه جزیره میانکاله به دلیل آن که می خواهند از نیروهای محیط بانی که با تخلفاتشان برخورد کرده اند، انتقام بگیرند، اقدام به ایجاد حریق عمدی در این ذخیره گاه زیست کره می کنند.

این موضوعی است که فرزاد علیزاده، فعال محیط زیست در گفت و گو با رکنا مطرح کرد و گفت: علت اصلی ایجاد حریق های عمدی در شبه جزیره میانکاله توسط برخی متخلفان، وجود تعارض منافع بین آنها، نیروهای محیط بانی و مسئولان محیط زیست منطقه است؛ به طور مثال، برخی افراد متخلف در میانکاله ماری‌جوآنا کشت می کنند و وقتی نیروهای محیط بانی زراعت آنها را خراب می کنند، آنها برای انتقام از محیط بان ها، عرصه های طبیعی را به آتش می کشند.

وی با اشاره به انجام کشاورزی غیرمجاز در پناهگاه حیات وحش میانکاله عنوان کرد: با وجود این که در برخی مناطق شبه جزیره میانکاله به عنوان مستثنیات اجازه کشاورزی داده شده است، اما برخی افراد محلی در مناطقی غیر از این بخش ها نیز اقدام به کشت غیرقانونی جو می کنند. برخی از این کشاورزان نیز برای این که بتوانند در بلندمدت موجب تغییر کاربری اراضی میانکاله شوند و مجوز کشاورزی در بخش های دیگری را هم بگیرند، از روی عمد مناطق مختلف میانکاله را آتش می زنند.

شکارچیان غیرقانونی، دیگر سوزندگان پناهگاه حیات وحش میانکاله
نکته دیگری که علیزاده به آن اشاره کرد، آتش زدن عمدی بیشه زارهای میانکاله توسط شکارچیان غیرقانونی است؛ به گفته او، در سال های گذشته این شکارچیان برای رم دادن حیات وحش منطقه و اقدام برای صید آنها، هر از گاهی اقدام به ایجاد آتش در منطقه میانکاله می کردند، اما از سال گذشته که اداره کل محیط زیست مازندران اقدام به تشکیل 200 پرونده برای شکارچیان غیرمجاز منطقه کرد، شکارچیان نیز مانند کشاورزان غیرمجاز، ایجاد حریق عمدی در پناهگاه حیات وحش میانکاله را به عنوان راهکاری برای انتقام گرفتن از مسئولان محیط زیست منطقه برگزیدند.

این فعال محیط زیست همچنین به تلاش برخی افراد محلی برای تغییر کاربری اراضی طبیعی میانکاله برای تبدیل آن به منطقه مسکونی اشاره کرد و اظهار داشت: وقتی نهادهای دولتی و دستگاه قضایی مازندران جلوی اقدام این زمین خواری برخی محلی ها را گرفت، آنها افرادی را اجیر کردند که اقدام به آتش زدن عمدی بیشه زارهای میانکاله کنند.

وی البته در بخش دیگری از صحبت هایش با تاکید بر وجود فساد اداری در برخی نهادهای دولتی و قضایی منطقه میانکاله گفت: مطمئن باشید که اگر بخش زیادی از زمین های میانکاله باتلاقی نبود، اکنون آقایان با استفاده از رانت و رشوه، توانسته بودند در تمام منطقه ویلاسازی کنند.

علیزاده در پایان تصریح کرد: برخوردهایی هم که بعضا با متخلفان انجام می شود و نتیجه آن بروز این آتش سوزی هاست، لزوما از سر دلسوزی مسئولان محیط زیست یا دیگر نهادهای متولی نیست و بخش زیادی از آنها ناشی از تعارض منافع بین مدیران و جوامع محلی است؛ یعنی بعضا خود مدیران دوست دارند از روش های غیرقانونی در میانکاله درآمدزایی کنند، اما جوامع محلی جلوی آنها می ایستند.